Czy flukonazol może zmniejszyć ryzyko stomatitis u pacjentów z protezami?
Badanie in vitro przeprowadzone przez zespół badawczy oceniało wpływ dodania flukonazolu do akrylowych baz protez zębowych na ich porowatość. Naukowcy wykorzystali technikę modyfikacji polimetakrylanu metylu (PMMA) poprzez dodanie czystego proszku flukonazolu (FLUp) w stężeniu 10% lub zawartości kapsułek flukonazolu (FLUcap) w stężeniu 25%, aby stworzyć materiał o właściwościach przeciwgrzybiczych.
Badanie to ma szczególne znaczenie w kontekście klinicznym, gdyż stomatitis wywołana protezami stanowi powszechny problem u osób starszych noszących protezy, z częstością występowania od 20% do ponad 80%. Stan ten często wiąże się z długotrwałym używaniem źle dopasowanych protez dentystycznych. Standardowe protokoły leczenia łączą terapię przeciwgrzybiczą, podawaną miejscowo (np. nystatyna, klotrimazol i mikonazol) lub ogólnoustrojowo (np. flukonazol i ketokonazol), z sumienną konserwacją protez, w tym dezynfekcją, zdejmowaniem na noc oraz procedurami takimi jak modyfikacja, podścielanie lub rekonstrukcja. Istotnym ograniczeniem leczenia miejscowego jest szybkie usuwanie substancji czynnej z jamy ustnej przez przepływ śliny, a systemowe leki przeciwgrzybicze wykazują ograniczoną skuteczność bez jednoczesnego stosowania miejscowego.
Jak zmiana formulacji wpływa na porowatość akrylowych protez?
Badacze przygotowali 30 próbek akrylowych w kształcie dysku o średnicy 30 mm i grubości 3 mm, które podzielono na trzy grupy: kontrolną (bez dodatku), z czystym flukonazolem (FLUp) i z zawartością kapsułek flukonazolu (FLUcap). Próbki zostały ocenione w dwóch punktach czasowych: bezpośrednio po utwardzeniu (T1) oraz po 28 dniach przechowywania w destylowanej wodzie w temperaturze 37°C (T2). Do pomiaru porowatości zastosowano metodę grawimetryczną opartą na zasadzie Archimedesa.
Wyniki badań wykazały, że początkowo (T1) obie modyfikowane grupy wykazywały niższą porowatość niż grupa kontrolna, przy czym różnica była statystycznie istotna tylko dla grupy FLUcap (p ≤ 0,001). Badacze zaobserwowali, że cząsteczki flukonazolu działały jako wypełniacze w matrycy PMMA, zajmując przestrzenie, które w przeciwnym razie mogłyby przekształcić się w pustki podczas polimeryzacji. Po 28 dniach immersji w wodzie (T2) grupa FLUp zachowała stabilną porowatość (p = 0,139), podczas gdy grupa FLUcap wykazała statystycznie istotny wzrost porowatości (p = 0,005).
Badacze wyjaśniają, że wyższe stężenie w grupie FLUcap (25% vs 10% w grupie FLUp) zostało zaprojektowane w celu dostarczenia bioekwiwalentnej dawki przeciwgrzybiczej, ponieważ testy bioanalityczne wykazały, że minimalne stężenie hamujące (MIC) dla czystej formy było 2,5 razy większe niż dla formy leku. Wyniki pokazują, że cząsteczki czystego flukonazolu są dobrze zintegrowane i stabilne w żywicy, opierając się rozpuszczaniu, a tym samym zachowując integralność strukturalną matrycy w czasie.
- Zapewniają miejscowe uwalnianie leku bezpośrednio w miejscu infekcji
- Działają niezależnie od współpracy pacjenta
- Minimalizują ryzyko ogólnoustrojowych skutków ubocznych
- Zmniejszają porowatość, co ogranicza adhezję biofilmu i ryzyko złamań
Konieczne są jednak dalsze badania kliniczne walidujące długoterminową skuteczność tego rozwiązania.
Czy obniżona porowatość poprawia wytrzymałość i higienę protez?
Najważniejszym wnioskiem z badania jest fakt, że pomimo zaobserwowanych zmian, końcowe wartości porowatości dla wszystkich grup pozostały znacznie poniżej 11% progu uważanego za klinicznie akceptowalny. Oznacza to, że obie formulacje flukonazolu mogą być stosowane do modyfikacji akrylowych baz protez bez negatywnego wpływu na tę kluczową właściwość fizyczną. Czysty flukonazol (FLUp) wykazał lepszą stabilność w matrycy PMMA, co sugeruje, że może być preferowanym dodatkiem do długotrwałego stosowania.
Porowatość ma krytyczne znaczenie dla protez, ponieważ każdy por jest uważany za obszar koncentracji naprężeń, który zmniejsza odporność na złamania i służy jako rezerwuar dla mikroorganizmów, co sprzyja adhezji biofilmu prowadzącej do podrażnienia błony śluzowej. Porowatość jest bardziej prawdopodobna w grubszych częściach podstawy protezy z powodu parowania niezreagowanych monomerów, gdy temperatura żywicy osiąga punkt wrzenia.
Wyniki badania znajdują potwierdzenie w istniejącej literaturze. Początkowy efekt wypełniacza jest zgodny z badaniami, w których dodawano stałe dodatki, takie jak zeolit srebra lub nanowypełniacze z tlenku cyrkonu, które zmniejszały porowatość i zwiększały gęstość żywicy akrylowej. Jednak skład dodatku ma kluczowe znaczenie. W przeciwieństwie do stałych wypełniaczy, złożona formulacja leku zawierająca rozpuszczalne substancje pomocnicze może osłabić stabilność strukturalną żywicy poprzez wypłukiwanie, zjawisko zwykle nie związane z dodatkami takimi jak srebro czy tlenek cyrkonu.
Jakie perspektywy otwiera modyfikacja akrylowej żywicy flukonazolem?
Badacze wskazują na pewne ograniczenia metodologiczne, w tym wykorzystanie zasady Archimedesa do pomiaru porowatości, która choć skuteczna w określaniu całkowitej objętości pustych przestrzeni, nie może scharakteryzować morfologii, wielkości i rozkładu porów. Sugerują, że przyszłe badania powinny wykorzystywać techniki mikroskopowe, takie jak skaningowa mikroskopia elektronowa, aby szczegółowo scharakteryzować architekturę porów. Ponadto, jako badanie in vitro, istnieje potrzeba kolejnych badań klinicznych w celu walidacji długoterminowej stabilności, skuteczności przeciwgrzybiczej i biokompatybilności tych zmodyfikowanych żywic w złożonym środowisku jamy ustnej.
Autorzy konkludują, że modyfikacja akrylowej żywicy termoutwardzalnej flukonazolem w stężeniach 10% (forma czysta) i 25% (forma leku) dała poziomy porowatości, które nie zostały znacząco zaburzone i mieściły się w ustalonym zakresie akceptowalności klinicznej. Wyniki te wspierają potencjalne zastosowanie tych modyfikacji w produkcji przeciwgrzybiczych protez dentystycznych, które mogłyby zapewnić miejscowe uwalnianie leku bezpośrednio w miejscu infekcji, działając niezależnie od współpracy pacjenta i minimalizując ryzyko ogólnoustrojowych skutków ubocznych i interakcji lekowych.
Podsumowanie
Badanie in vitro oceniało wpływ flukonazolu na porowatość akrylowych baz protez zębowych jako potencjalnego rozwiązania problemu stomatitis wywoływanej protezami, która dotyka od 20% do ponad 80% osób starszych noszących protezy. Naukowcy zmodyfikowali polimetakrylan metylu poprzez dodanie czystego flukonazolu w stężeniu 10% lub zawartości kapsułek w stężeniu 25%, tworząc materiał o właściwościach przeciwgrzybiczych. Wyniki wykazały, że obie formulacje obniżyły początkową porowatość w porównaniu z grupą kontrolną, przy czym czysty flukonazol zachował stabilną porowatość po 28 dniach immersji w wodzie, podczas gdy forma leku wykazała niewielki wzrost. Kluczowym odkryciem jest fakt, że końcowe wartości porowatości dla wszystkich grup pozostały znacznie poniżej 11% progu uznawanego za klinicznie akceptowalny, co oznacza, że obie formulacje mogą być bezpiecznie stosowane bez negatywnego wpływu na właściwości fizyczne protez. Porowatość ma krytyczne znaczenie, ponieważ zwiększa ryzyko złamań i sprzyja adhezji biofilmu prowadzącej do podrażnienia błony śluzowej. Badacze konkludują, że modyfikacja akrylowej żywicy flukonazolem może umożliwić produkcję przeciwgrzybiczych protez dentystycznych zapewniających miejscowe uwalnianie leku bezpośrednio w miejscu infekcji, działając niezależnie od współpracy pacjenta i minimalizując ryzyko ogólnoustrojowych skutków ubocznych, choć konieczne są dalsze badania kliniczne walidujące długoterminową stabilność i skuteczność tych rozwiązań.
